Bà Lê Minh Hằng – Giám đốc Trung tam Pháp luật & Tác quyền cho rằng: “Trước làn sóng vi phạm bản quyền ngày càng tinh vi, đặc biệt với các tác phẩm hội họa và nhiếp ảnh, Việt Nam đang có bước đi tiên phong bằng cách kết hợp giữa pháp luật sở hữu trí tuệ hiện nay và công nghệ blockchain để bảo vệ quyền tác giả. Cụ thể, việc định danh tác phẩm bằng NFT thông qua nền tảng vietcopyright.com do VIETRRO phát triển, tạo ra bản “Giấy khai sinh số”, mở ra hướng đi mới trong cuộc chiến chống sao chép lậu và làm giả tác phẩm”.
Từ bản gốc vật lý đến bản số: Mối quan hệ song hành cần được bảo hộ.
Theo Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam 2022 cũng như các công ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên, quyền tác giả phát sinh ngay khi tác phẩm được sáng tạo và định hình. Tuy nhiên, trong thực tế thì loại hình tác phẩm hội họa mang tính vật lý cao – bản gốc là “linh hồn” và cũng là đối tượng bị làm giả nhiều nhất, tác phẩm thuộc loại hình nhiếp ảnh chủ yếu tồn tại dưới dạng số – thuận tiện cho việc phổ biến, nhưng lại dễ bị sao chép và khai thác trái phép trên môi trường số.
Với việc định danh tác phẩm bằng NFT (Non Fungible Token) trên nền tảng vietcopyright.com, mỗi tác phẩm được gán một bản “Giấy Khai Sinh Số” không thể chỉnh sửa, không thể thay thế, phản ánh thông tin chính xác về chủ sở hữu quyền, thời điểm công bố và lịch sử chuyển nhượng. Bản NFT này đồng thời là một tài sản số, nó không thay thế bản gốc mà luôn song hành, gắn chặt với bản vật lý (Đối với tác phẩm hội họa) hoặc bản số (Đối với tác phẩm nhiếp ảnh) – hình thành một hệ sinh thái minh bạch và an toàn cho tác phẩm.
Cơ chế 3 bên: “Lá chắn số” chống vi phạm bản quyền.
Mô hình bảo hộ bản quyền hiện đại đang được xây dựng với sự phối hợp chặt chẽ giữa 3 chủ thể cốt lõi:
Về phía tác giả – Là chủ sở hữu quyền đối với tác phẩm do mình sáng tạo giờ đây không chỉ có những quyền pháp lý theo quy định của pháp luật mà còn sở hữu bằng chứng số (Tài sản số) minh bạch, có giá trị cao trong giao dịch, cấp phép, và xử lý tranh chấp. Bản NFT giúp tác giả khẳng định quyền sở hữu, chống sao chép, và nâng cao giá trị thị trường cho tác phẩm.
Về phía VIETRRO – Hiệp hội quyền sao chép Việt Nam đóng vai trò là cánh tay nối dài của các cơ quan quản lý Nhà nước trong lĩnh vực bảo hộ quyền tác giả là đơn vị trung gian xây dựng và quản trị các nền tảng công nghệ nhằm cung cấp hạ tầng xác thực và lưu trữ NFT, giữ liệu, thông tin tác giả, tác phẩm, đồng thời hỗ trợ tác giả hay người được ủy quyền công bố tác phẩm, cung cấp bằng chứng đối chiếu khi có tranh chấp. Đặc biệt, VIETRRO là nơi lưu ký bản gốc tác phẩm hội họa để đảm bảo sự liên kết chặt chẽ giữa bản vật lý và bản NFT – giúp ngăn chặn nạn làm giả và sao chép trái phép.
Về phía nhà nước – Các cơ quan quản lý nhà nước có thể tiếp cận thông tin minh bạch từ nền tảng vietcopyright.com để kiểm chứng quyền sở hữu, giám sát giao dịch, và xử lý vi phạm một cách hiệu quả.
Thiết lập cơ chế bảo hộ toàn cầu thông qua hệ thống WIPO Connect.
Bằng thỏa thuận song phương giữa VIETRRO và WIPO – Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới, thông qua việc kết nối với hệ thống WIPO Connect, sau khi các tác giả định danh tác phẩm của mình trên vietcopyright.com, VIETRRO sẽ hỗ trợ mở rộng quyền bảo hộ tác phẩm xuyên biên giới, điều này đặc biệt hữu ích với nghệ sĩ độc lập và các tác giả muốn phổ biến tác phẩm cũng như thương hiệu cá nhân của mình ra thị trường quốc tế.
Tuy nhiên, để bảo vệ tối ưu quyền lợi, VIETRRO khuyến nghị:
– Các tác giả nên đăng ký quyền tác giả tại Cục Bản quyền tác giả (Bộ VHTTDL) hoặc cục SHTT (Bộ KH&CN) để tạo nền tảng pháp lý vững chắc trong nước và quốc tế.
– Định danh tác phẩm hay tài sản trí tuệ của mình bằng NFT trên vietcopyright.com để tác phẩm hay tài sản số của mình có “Giấy khai sinh số” NFT nhằm minh bạch hóa quyền sở hữu, chống sao chép, làm giả, và nâng cao khả năng thương mại hóa.
Như vậy sự kết hợp giữa công nghệ và pháp luật hiện hành đang từng bước thiết lập một thị trường nghệ thuật, thị trường tài sản số, tài sản trí tuệ lành mạnh, minh bạch, an toàn và phát triển bền vững. Với cơ chế “giấy khai sinh số” và sự phối hợp giữa Nhà nước – VIETRRO – Tác giả, các tác phẩm nghệ thuật của người Việt đang được bảo vệ một cách hiện đại, chuyên nghiệp và toàn diện hơn bao giờ hết, điều này đồng thời giúp các nhà sưu tập, các tổ chức cá nhân có nhu cầu sử dụng tác phẩm hoàn toàn yên tâm trước những quyết định giao dịch của mình.
Bảo vệ quyền tác giả chính là bảo vệ sự sáng tạo và phát triển của xã hội!